Several European countries were unable to match student numbers with labour market demand during the nineteenth century. The causes of this mismatch may be found in the organisation of higher education and the funding of students. Drawing on a variety of sources, this paper compares financial support available to Reformed and Catholic theology students in The Netherlands, to examine how differences in student funding affected enrolment and labour-market patterns. While low tuition fees increased access to the public universities, generous student financing provided by numerous parties caused a structural oversupply of Protestant theology students. The private Catholic colleges instead selected students and applied grants specifically to encourage graduation, consequently balancing students more closely with labour-market demand. This relative success of regional colleges over national universities mirrors the primary education history literature on the benefits of local coordination and resource allocation.

Wetenschap en religie staan vaak op gespannen voet met elkaar. Dat is geen nieuws. Met name in de negentiende eeuw komt die spanning heel duidelijk aan de oppervlakte in de strijd rond de moderne theologie. We kunnen deze relatie tussen wetenschap en religie bestuderen als een vorm van ideeëngeschiedenis op het niveau van het theologisch debat, maar er is ook nog een andere manier mogelijk: via het theologisch onderwijs. Dat is lastig omdat we natuurlijk niet goed weten wat er zich in al die collegezalen heeft afgespeeld. We kennen de handboeken die werden gebruikt en we hebben een aantal (vaak moeilijk leesbare) collegedictaten. En misschien wat herinneringen. Daar moeten we het eigenlijk mee doen. Toch zijn er collegedictaten.En misschien wat herinneringen. Maar er bestaat in de negentiende eeuw een specifiek soort bron die ons wellicht meer inzicht kan geven: het openingscollege.

Dr. M.C. Cartier van Dissel studeerde geneeskunde in Utrecht, promoveerde aldaar in 1899 en werd arts.